رابطه روان شناسي با ديگر علوم
از آنجا که روان شناسي يکي از رشته هاي علوم رفتاري يا اجتماعي يا انساني به شمار مي آيد، با بسياري از علوم ديگر مانند فلسفه، روش شناسي، فيزيولوژي، علوم تربيتي، جامعه شناسي و مردم شناسي ارتباط دارد. به عبارت ديگر، گرچه فلسفه، فيزيولوژي و روان شناسي، ريشه هاي اصلي روان شناسي اند، علوم ديگر به دليل گستره ي موضوع روان شناسي بر اين علم تأثير گذاشته اند.(1) براي مثال، روان شناسي را از آن جهت که رفتار را مطالعه و بررسي مي کند، مي توان جزو علوم زيستي دانست و از آنجا که تعامل بين رفتار آدمي و جامعه را مطالعه مي کند، مي توان با علوم اجتماعي ارتباط داد. از اين روي، مناسب است به طور خلاصه به ارتباط روان شناسي با برخي از علوم مربوط اشاره کنيم:

1. روان شناسي و علوم تربيتي

يکي از اهداف مهم علوم تربيتي، تعليم و تربيت کودکان، نوجوانان و جوانان است. از اين روي، مسائل مورد نياز اين رشته در زمينه هاي آموزشي و تربيتي زمينه هاي پژوهش را براي روان شناسي فراهم مي کند. بدين ترتيب، افزون بر استفاده ي کارشناسان علوم تربيتي از اصول و يافته هاي روان شناسي، به رشد و تکامل اين دانش نيز کمک مي کند.

2. روان شناسي و فيزيولوژي

ارتباط نزديک مسائل زيست شناسي با روان شناسي به اندازه اي است که نه تنها يکي از موضوع هاي اصلي روان شناسي قرار گرفته، بلکه رشته اي با عنوان روان شناسي فيزيولوژيک تأسيس شده است. مطالعه ي دستگاه هاي بدن، به ويژه دستگاه هاي عصبي و هورموني، اطلاعات فراواني را در اختيار روان شناسي قرار داده است و روان شناسان آن را به منزله ي يکي از مباني زيستي رفتار بررسي مي کنند.

3. روان شناسي و فلسفه

ماهيت روان و تجرد آن، تعامل بدن و روان، ماهيت عواطف و هيجانات و…، از جمله مسائلي است که در فلسفه و روان شناشي مطالعه مي شود. اين گونه مباحث در فلسفه، به منزله ي مباني نظري در جهت گيري نظريه هاي روان شناسي، به ويژه نظريه هاي شخصيت، تأثير بسزايي داشته اند.

4. روان شناسي و جامعه شناسي

محور مباحث جامعه شناسي، مسائل خانواده، جامعه و ديگر نهادهاي اجتماعي است که درباره ي تأثيرگذاري آن بر رشد و شکل گيري شخصيت افراد در زمينه هاي احساسات، عواطف، باورها، نگرش ها و… بحث مي کند. همه ي اين مباحث در روان شناسي نيز استفاده مي شوند. نقش محيط در تربيت کودک و نوجوان، از مسائل بسيار مهمي است که در روان شناسي مطرح مي شود.

5. روان شناسي و روان پزشکي

روان پزشکي شاخه اي از علم پزشکي است که به بيماري هاي رواني مربوط مي شود و به آسيب شناسي رواني يا مطالعه ي علمي ناهنجاري هاي رواني بسيار نزديک است. از سوي ديگر، بدون در نظر گرفتن روان پزشکي و آسيب شناسي رواني، درک روشني از گسترش روان شناسي نمي توان به دست آورد.(2) البته همان گونه که پيش تر گذشت، برخي از اختلالات رواني به دارو و حتي جراحي نياز دارد که جزو وظايف روان پزشک يا متخصص مغز و اعصاب است و برخي ديگر از اختلالات، تنها جنبه ي روان شناختي دارد که جزو وظايف روان شناس است.

پي نوشت ها :

1. هنريک ميزياک و ويرجينيا استوات سکستون، تاريخچه و مکاتب روان شناسي، ترجمه ي احمد رضواني، ص106.
2. همان، ص112.

منبع: کتاب روان شناسي کاربردي (1).