اختلال موكني چيست؟
واژه ي تريكو تيلو مانيا از واژه ي لاتين ويوناني” تريك” به معناي “مو”و”تيلو”به معناي كندن و”” مانيا” به معناي يك نوع رفتار جبري و وسواس گونه گرفته شده است.
وسواس كندن يا اختلال موكني اولين بار در سال ١٨٨٩ بوسيله ي فرانسواهالوپري فرانسوي كه متخصص پوست بود، شناسايي شد.
علايم اصلي اختلال موكني عبارتست از كندن مو بصورت مكرر كه باعث از دست رفتن ميزان قابل توجهي از مو مي شود وبا احساس تنش فزاينده پيش از كندن مو واحساس لذت، رضايت يا تسكين پس از ان همراه است.
ويژگي هاي تشخيصي
ويژگي اصلي اختلال موكني، كندن موي مكرر خويشتن است. موكني مي تواند در هرناحيه ي بدن كه مو رشد مي كند روي دهد؛ رايجترين نواحي كاسه ي سر، ابروها وپلك ها هستند، در حالي كه نواحي كمتر متداول زيربغل، صورت، ناحيه شرمگاهي واطراف مقعد است. نواحي موكني ممكن است با گذشت زمان تغيير كنند. موكني ممكن است بصورت دوره هاي كوتاه روي دهد كه در طول روز يا در طول دوره هاي نه چندان مكرر، اما مداوم پراكنده شده باشند به طوريكه بمدت چند ساعت ادامه يابند واين موكني ممكن است به مدت چندماه يا چند سال دوام داشته باشد.
افراد مبتلا به اين اختلال ممكن است بصورت كاملا پخش شده موكني كنند، طوريكه بي مويي بصورت اشكار قابل رويت نباشد. به گونه اي ديگر، ممكن است افراد سعي كنند بي مويي خود را پنهان يا استتار كنند( مثلا با استفاده از لوازم ارايش، روسري، كلاه گيس).
اين افراد تلاش هاي مكرري براي كاهش دادن موكني يا متوقف كردن ان انجام مي دهند.
موكني ممكن است با دامنه اي از رفتارها يا تشريفات كه مو را در بر مي گيرند، همراه باشد. بنابراين ممكن است فرد بدنبال نوع خاصي از مو براي كندن باشد، ممكن است سعي كند مو را به شيوه ي خاصي بكند يا امكان دارد بعد از اينكه مو كنده شده، ان را بصورت ديداري بررسي كند يا به شيوه ي لامسه اي يا دهاني دستكاري كند( مثل پيچاندن مودور انگشتان، كشيدن تار مو بين دندانها، گاز گرفتن مو وقطعه قطعه كردن ان يا بلعيدن مو).
امكان دارد كه حالتهاي هيجاني مختلف نيز قبل از موكني يا همراه ان باشند؛ شايد احساس اضطراب يا كسالت ان را راه اندازي كند، ممكن است افزايش تنش قبل از ان واقع شود(خواه بلافاصله فبل از موكني يا هنگام تلاش براي مقاومت كردن در برابر ميل به كندن مو)، يا امكان دارد وقتي موكنده مي شود به ارضا، لذت يا احساس تسكين منجرشود.
موكني معمولا در حضور ديگران روي نمي دهد، به جز نزد اعضاي خانواده ي نزديك. برخي افراد تمايل دارند موي افراد ديگر را بكنند وممكن است گاهي سعي كنند فرصت هايي را براي انجام اينكار بطور مخفيانه پيدا كنند. برخي افراد ممكن است موهاي حيوانات خانگي، عروسك ها يا مواد اليافي ديگر را بكنند مثل ژاكت يا فرش.
برخي افراد ممكن است موكني خود را از ديگران پنهان نگه دارند. اكثر افراد مبتلا به اختلال موكني يك يا چند رفتار تكراري متمركز بر بدن نيز داشته كه پوست كني، ناخن جويدن و لب جويدن از ان جمله هستند.
سبب شناسي
عوامل ژنتيكي
عوامل محيطي
نابهنجاريهايي در برخي از انتقال دهنده هاي شيميايي مانند سروتونين ودوپامين
فقدان مهارتهاي مقابله اي
زمينه خانوادگي
سن
جنس
ناتواني در كنترل هيجانات منفي
تقويت مثبت
تقويت منفي
پيامدها وتبعات مو كني
مشكلات هيجاني مانند احساس شرم ، خجالت، گناه وخشم وعزت نفس پايين
مشكلات اجتماعي مانند عدم شركت در مهماني ومجالس، استخر و ارايشگاه
اسيب هاي پوستي مانند زخم وعفونت
مشكلات گوارشي
افت عملكرد شغلي، اجتماعي، شخصي وخانوادگي
مشكلات رواني وعاطفي مثل اضطراب وافسردگي و…
درمان اختلال موكني
مراجعه به روانپزشك جهت تجويز دارو
مراجعه به متخصص پوست ومو
مراجعه به روانشناس باليني يا مشاوره جهت رواندرماني ترجيحا CBT
هيپنوتيزم و گروه درماني
خانواده درماني