تتريس و مغز

محققان مي گويند در بازي تتريس دقيقاً همان نقاطي از مغز فعال مي شوند که در آسيب هاي رواني تحريک مي شود دانشمندان اميدوارند با کشف اين پديده از اثرات ناشي از آسيب هاي پايدار رواني جلوگيري کنند
ترجمه: محمد حسين شريعتمداري: تکنيک هاي جديد در اسکن مغز پنجره جديدي را به مغز ما باز مي کند. جهاني را تصور کنيد که در آن مي توانيم حتي يک تخته سنگ را از سر راه پاک کنيم. گاهي خنثي کردن آسيب هاي ناشي از خرابکاري هاي ما امکان پذيرنيست ولي مي توان با صرف زمان خاطرات دردناک گذشته را تا حدي پاک کرد.
ممکن است کمي شبيه داستان هاي علمي- تخيلي به نظر برسد اما محققان در سال هاي اخير پيشرفت هاي زيادي در زمينه شناخت فرايندهاي عصبي و بيوشيمي در تشکيل و فراخواني حافظه داشته اند؛ چنانکه برخي از آنها فعاليت هايي را در زمينه درمان فوبيا و اختلالات استرس پس از حادثه شروع کرده اند.
دکتر هلمز در موسسه روانپزشکي دانشگاه آکسفورد در همين زمينه مشغول به فعاليت و تحقيق است. او در يک آزمايش قابل توجه در زمان نشان دادن صحنه تصادف خودروها و صحنه هايي از فيلم هاي قديمي موفق شد با استفاده از بازي کامپيوتري تتريس فرايند مغز را در مرتب کردن خاطرات دردناک گذشته، مختل کند و تاثيرات به خاطر آوردن اين خاطرات را کاهش دهد. دکتر هلمز مي گويد:« بيولوژي حافظه نشان مي دهد اطلاعات حافظه شما حدود شش ساعت پس از حادثه شکل مي گيرد. در واقع آنچه ما مي خواستيم اين بود که راهي براي مختل کردن اين فرآيند پيدا کنيم.»

قطعات حافظه

دکتر هلمز تصاويري از رويدادهاي آسيب زا مانند غرق شدن يک کودک را براي 40 داوطلب به نمايش گذاشت و سپس داوطلبان را به دو دسته تقسيم کرد؛ از گروه اول خواست تا به آرامي بنشينند و استراحت کنند و درمقابل گروه دوم خواست مشغول بازي تتريس شوند. نتايج اين آزمايش نشان داد که گروهي که مشغول بازي تتريس بودند در مقابل گروه شاهد تا 50 درصد کمتر خاطرات گذشته را به خاطر آوردند و با اختلالات کمتري مواجه شدند.
نکته اي که دکتر هلمز از اين آزمايش نتيجه گرفت اين بود که بازي تتريس دقيقاً همان نقاطي از مغز را که پردازش بصري، هماهنگي افکار و اعمال ما را به عهده دارند به کار مي گيرد که شامل قسمت مرتب کردن حافظه نيز مي شود. او توضيح مي دهد که استفاده از عملکردها و کارهايي که موجب منحرف کردن توجه مغز در شش ساعت بحراني مي شود، مي تواند باعث سر زندگي و شادابي حافظه شود.
بسياري از پيشرفت هاي اخير در درک ما از چگونگي فعاليت مغز از بررسي تصويربرداري عصبي مغز مثل ام آر آي به دست آمده است. ام آر آي به دانشمندان اين امکان را مي دهد تا فعاليت هاي مغز يک بيمار را در زمان کارهاي ذهني پيچيده مورد بررسي قرار دهند. اما درک ما از اينکه کدام يک از مناطق مغز در فرآيند مرتب سازي حافظه نقش دارد، بسيار کم است. براي درک اين موضوع دکتر تاد در دانشگاه نيويورک تحقيق را درباره نقش پروتئيني به نام KPM انجام داد که نقش مهمي در فرايند تثبيت حافظه دارد. او با استفاده از نوعي دارو فرايند پردازش حافظه را مختل کرد و سپس با شوک الکتريکي خفيف موفق شد حافظه موش مورد آزمايش را پاک کند.

مشکلات اخلاقي

اين چشم انداز خيلي هيجان انگيز است؛ اينکه براي کساني که از تروما و آسيب هاي رواني رنج مي برند راهي براي درمان وجود دارد. اما آنچه به هويت و انسانيت ما معني مي دهد، چيست؟ آنچه به ما هويت مي دهد تجربيات زندگي، حافظه و خاطرات خوب و بد ماست. آندرس سندبرگ از موسسه آينده بشريت دانشگاه آکسفورد معتقد است:« هيچ کس نبايد به کساني که به مردم کمک مي کنند تا از رنج و عذاب هاي ناشي از آسيب هاي رواني نجات پيدا کنند، اعتراض کند. اما در آينده ما قادر خواهيم بود شبکه هاي زيربنايي عصبي در مغز و مخصوصاً حافظه را شناسايي و آنها را تضعيف کنيم که اين امر مي تواند باعث بروز مشکلات اخلاقي زيادي شود.» آنتوني ماهيان که يک فيلسوف است، اشاره مي کند ما « مي توانيم » خاطرات تلخ گذشته را که براي ما رنج آورند پاک کنيم اما موضوع اين است که ما « بايد» خاطرات و حافظه خود را حفظ کنيم حتي اگر بد باشند. حافظه جزو بسيار مهمي از انسانيت و شخصيت ماست و ما همان چيزي هستيم که تا به حال آن را تجربه کرده ايم.